Hammett Dashiell

Samuel Dashiell Hammett jest jednym  pierwszych, obok Raymonda Chandlera, twórców gatunku hard-boiled. Urodził się w Maryland, 27 maja 1894 roku, jako syn farmera i polityka Richarda Hammetta oraz pielęgniarki Annie Bond Dashiell, która pracę zawodową zamieniła na opiekę nad domem i trójką dzieci.

Goniec, ładowacz, celnik i detektyw

Kiedy Hammettowie przenieśli się do Baltimore, trzynastoletni Samuel zaczął naukę w Baltimore Polytechnic Institute, ale szybko rzucił szkołę. Podejmował się później różnych zajęć: roznosił gazety, pracował jako celnik , robotnik, był gońcem, ładowaczem  i pracownikiem działu reklam. W końcu, w wieku 21 lat trafił do Narodowej Agencji Detektywistycznej Pinkertona. Na zlecenie agencji podróżował po kraju; kiedy w Butte, w stanie Montana, zaoferowano mu pewną sumę za zabicie polityka Franka Little, jego poglądy zmieniły się dość radykalnie. Pracę w agencji przerwał na czas służby podczas I wojny światowej. Trafił do Zmotoryzowanego Korpusu Medycznego i zachorował najpierw na „hiszpankę”, a potem na gruźlicę. Podczas leczenia gruźlicy poznał pielęgniarkę Josephine Dolan, do której po wyjściu ze szpitala pisał listy miłosne, co wkrótce - w 1921 roku -  skończyło się małżeństwem. Para zamieszkała w San Francisco. W tym samym roku urodziła im się pierwsza córka, Mary Jane, a pięć lat później – druga; nosząca tak, jak jej matka, imię Josephine.

„Czarna Maska”, kobiety i Hollywood

Rok po ślubie Hammett zaczął swoją przygodę z „Black Mask Magazine”, który wystartował dwa lata wcześniej, w 1920 roku. Był to tzw. „pulp magazine”, czyli wydawane na kiepskim, gazetowym papierze czasopismo zawierające opowiadania kryminalne, przygodowe, romanse i inne chętnie czytane dla rozrywki „dzieci” poważniejszej literatury. Na początku Hammett pisał pod pseudonimem „Peter Collinson”, później wrócił do swojego prawdziwego nazwiska, zmienił jednak imię z Samuel na Dashiell – nazwisko swojej matki -  a przyjaciele zwracali się do niego „Dash”.

 Kiedy w efekcie zaleconej przez lekarza rozłąki małżonków, spowodowanej zagrożeniem epidemią, małżeństwo Hammeta rozpadło się, młody pisarz pojechał do Hollywood, licząc na to, że uda mu się zarobić przy pisaniu scenariuszy.  W 1930 roku spotkał Lillian Hellman, młodą dramatopisarkę. Mimo, że oboje byli już rozwiedzieni, nie pobrali się, a ich romans przetrwał aż do śmierci pisarza. Lillian była dla Dashiella inspiracją przy tworzeniu postaci Nory, żony I partnerki Nicka Charlesa z “Papierowego człowieka”.

Sukcesy filmowe ominęły jednak Hammetta. Co prawda „Papierowy człowiek” z Williamem Powellem i Myrną Loy zdobył uznanie, ale wytwórnia Metro-Goldwyn-Mayer zatrudniła do adaptacji powieści innego pisarza. Również „Sokół maltański” doczekał się dwóch niezbyt udanych ekranizacji („Dangerous Female” w 1931 i „Satan Met a Lady” w 1936) i dopiero w 1941 roku, kiedy rolę Sama Spade zagrał Humphrey Bogart, odniósł sukces.

Żołnierz i polityk

Ostatnią powieść napisał Hammett w 1934 roku. Później zaczął udzielać się politycznie, a jego poglądy niebezpiecznie kierowały się w lewo. Wrócił też do wojska w 1942 roku, po Pearl Harbor, mimo, że jako inwalida wojenny nie miał do tego prawa. Większość wojny spędził jednak na Aleutach, gdzie bawił się w redagowanie wojskowej gazety. Nie przywiózł z wojny nic prócz rozedmy płuc.

W 1951 roku trafił do więzienia na pół roku, ponieważ odmówił zeznań dotyczących czterech komunistów. Dwa lata później został świadkiem w procesie o maccartyzm, przez co stracił wiele, przynajmniej w oczach prasy.

Kolejne lata życia były pasmem niepowodzeń. Tracił zdrowie i miał kłopoty finansowe, urząd podatkowy upomniał się w końcu o zaległe płatności i na regulowanie ich poszła większość honorariów. Nie potrafił skończyć swojej autobiografii. Zmarł w 1961 roku na raka płuc. Dopiero później został doceniony jako jeden z bardziej znaczących amerykańskich pisarzy lat dwudziestych. 

Continental Op., Sam Spade i kryminał hard boiled

Jego pierwsze opowiadanie ukazało się w „Czarnej Masce”  w 1923 roku. Bogate doświadczenia , które zostały mu z pracy u Pinkertona, pomogły Hammettowi stworzyć wiarygodną sylwetkę detektywa z krwi i kości, bohatera bez nazwiska - Continental Op.  Występował też w dwóch pierwszych powieściach , napisanych w 1929 roku –„ Krwawym żniwie” z  i „Klątwie Dainów”.

W 1929 roku pisarz stworzył nowego bohatera, detektywa Sama Spade z San Francisco, którego również przedstawił czytelnikom na łamach „Black Mask Magazine”.  Spade to chłodny, zarozumiały, nonszalancki i bezceremonialny detektyw – jak Marlowe Chandlera.

Hammett rozwinął ideę gatunku hard-boiled, którego pionierem w latach dwudziestych był Carroll John Daly. Po Hammecie powieści z tego gatunku tworzył w latach trzydziestych Raymond Chandler.

Hard boiled to styl literacki, którego charakterystyczną cechą jest odmalowanie zbrodni, przemocy i erotyki bez zbędnych sentymentów. Język, jakim posługuje się Hammett, jest prosty, niemal reporterski. Nie sili się na ocenianie swoich bohaterów, pozostawiając to czytelnikowi. Zwięzły i barwny, „gangsterski”  język bohaterów powieści Hammetta szybko przyjął się wśród miłośników powieści detektywistycznych.

Dashiell Hammett napisał ponad 80 opowiadań oraz pięć powieści. Najbardziej znana to „Sokół maltański” z 1929 roku.

 

Bibliografia:

 

- „Krwawe żniwo” -“Red Harvest” (1929)

- „Klątwa Dainów” - “The Dain Course” (1929)

- “Sokół Maltański” - “The Maltese Falcon” (1930)

- ”Szklany Klucz” – „The Glass Key”  (1931)

- „Papierowy  człowiek” – „The Thin Man”  (1943)

- “Creeps by nignt”( 1931) (red.)

- “Woman In the Dark” (1933)

-  “Secret Agent X-9” (1934)

- “Dashiell Hammett Omnibus” ( 1935)

- “The Complete Dashiell Hammett”( 1942)

- “Blood Money” (1943)

- “The Adventures of Sam Spade”( 1944)

- “The Battle of The Aleutians” (1944)

- “The Continental Op”  (1945)

- “The Adventures of Sam Spade and Other Stories” (1945)

- “The Return of The Continental Op” (1945)

- “Hammett Homicides” (1946)

- “Dwie martwe Chinki” - “Dead Yellow Women”( 1947)

- “Nightmare town” (1948)

- “The Creeping Siamese” (1950)

- “Woman in The Dark” (1951)

- “A Man Called Thin” (1962)

- “Novels” (1965)

-  “Wielki skok” “The Big Knockover” (1966) (red.Llillian Hellman)

 - “The Continental Op: More Stories From The Big Knockover” (1967)

 - “The Continental Op” (1974)

- “Selected Letters of Dashiell Hammett 1921-1960” (2001)

 

Scenariusze:

 

- “City Streets” ( 1931)

- “Mister Dynamite” (1935)

- “After the Thin Man” (1936)

- “Another Thin Man” (1939)

- “Watch on the Rhine” (1943)

 

Udostępnij artykuł