Lato, które zniszczyło życie

Myślę, że każdy z nas nosi w sobie jakieś wspomnienie, które czasami pojawia się nagle, nieproszone, i kłuje wtedy niczym szpilka. To może być sytuacja, w której postąpiliśmy słabo, zachowanie, którego do dziś się wstydzimy, słowa, które najchętniej wymazalibyśmy z pamięci. Czasami to drobiazg, czasami coś wielkiego kalibru. U głównej bohaterki „Zmory” to zdecydowanie to drugie. 

W 1986 roku, kiedy Kamila Kosowska była małą dziewczynką, jej wakacyjny kolega, Piotrek Janocha, przepadł bez śladu. Trzydzieści lat później Kama wraca pokonana do rodzinnego Torunia. Pokonana, bo nie ułożyło jej się życie w stolicy, nie została znaną dziennikarką, o czym marzyła. Ma jednak szansę to nadrobić: telewizja chce zająć się sprawą zaginięcia Piotrka i to właśnie Kama miałaby poprowadzić dziennikarskie śledztwo – jako ktoś, kto zna tę sprawę niejako od podszewki. Tyle że policjantem odpowiedzialnym za sprawę zaginięcia Piotrka był ojciec Kamy, a ich stosunki są nieco skomplikowane…

Narracja jest prowadzona w sposób, który chyba możemy już uznać za klasyczny: autor przeplata rozdziały prowadzone z różnych perspektyw. Wydarzenia poznajemy głównie oczami Kamy; te partie to w dużej mierze dialogi, połączone z opisem wewnętrznych rozterek bohaterki. Co jakiś czas pojawia się fragment historii o lecie osiemdziesiątego szóstego roku, rzucający nieco światła na wydarzenia, do których wówczas doszło. A całość uzupełnia opis działań Lesława Korcza, policjanta, który po trzydziestu latach powraca do tej sprawy i bada, czy ówczesne śledztwo przeprowadzono prawidłowo.

I to właśnie w tych fragmentach, kiedy trzecioosobowy narrator towarzyszy komisarzowi Korczowi, najsilniej wybrzmiewa charakterystyczny styl Roberta Małeckiego. Myślę, że rozpoznałabym go już po kilku zdaniach. Jego główna cecha to drobiazgowość opisów. Autor pozwala nam towarzyszyć swoim postaciom we wszystkich czynnościach. Nawet takich bez znaczenia dla fabuły:

Odsunął od siebie tekturowe wiaderko, ustawił je pośrodku stołu, resztki skrzydełka wyrzucił do śmieci. Umył kubek po herbacie, ustawił go na suszarce, w pierwszej wolnej przegrodzie. Poprawił ułożenie sztućców. Dopiero potem sięgnął po szklankę i podszedł do lodówki po puszkę coli. Przelał do szkła, wypił kilka łyków, potem kilka kolejnych (…).

Zazwyczaj lubię takie nurzanie się w codzienności bohaterów, bo pozwala mi to lepiej rozumieć ich zachowania i motywacje. Ale jest i druga strona medalu: taki zabieg mocno spowalnia akcję. Inna rzecz, że akurat przy tym bohaterze drobiazgowe opisy mają uzasadnienie fabularne. Lesław Korcz jest bowiem perfekcjonistą (a może nawet ma nerwicę natręctw?) i po prostu poświęca mnóstwo uwagi takim drobiazgom, jak idealny węzeł krawata. Ale i przy rozdziałach dotyczących Kamili zdarzają się takie „opis przyrody” – a to już niekiedy mnie irytowało. Czasami dziwiło też zachowanie niektórych bohaterów (dlaczego na przykład policjant toleruje zbywanie go przez świadka?). Na szczęście chwile, kiedy coś mi zgrzytało, można by policzyć na palcach jednej ręki. „Zmora” ma zdecydowanie więcej zalet. 

Przede wszystkim fabuła. Choć chwilami opowieść o zaginięciu Piotrka zdaje się tylko pretekstem do pokazania relacji ojca i córki (swoją drogą – świetnie zarysowanej!) oraz kruchości głównej bohaterki, która znajduje się w trudnym momencie życia, to tylko pozory. Rozdział po rozdziale, kawałek po kawałku odsłaniamy coraz smutniejszą historię chłopca, który nie pasował, choć rozpaczliwie się starał. Równie ważny jest tutaj klimat. „Zmora” to rzecz gęsta, niespieszna, ale wciągająca tak, że trudno się oderwać. Fani poprzednich powieści Roberta Małeckiego powinni być zadowoleni: znajdą tu tę melancholijną atmosferę, którą znają z kryminalnego cyklu z Grossem. A i sam Gross się pojawia!

Udostępnij