Czy tu mieszka śmierć? 

Piekło jest tutaj, na ziemi. Niebo zresztą też. A diabeł siedzi w każdym z nas. 

Te słowa doskonale oddają sens historii opowiedzianej przez Klaudiusza Szymańczaka w powieści „Virga”, będącej trzecią odsłoną przygód agenta FBI Johna Slade’a i komisarza Roberta Laurentowicza. Okoliczności sprawy, którą przyjdzie im tym razem się zająć, są co najmniej dziwne: w miejscowości Panna Maria, „w miejscu, w którym nic się nie działo od stu lat i z którego prawie wszyscy już wyjechali, otwiera się nagle wielkie centrum mniejszości polskiej i w tym samym dniu na drzewie po drugiej stronie ulicy wiesza się dwunastolatka”. Wkrótce później samobójstwo popełnia kolejne dziecko. To oczywiście bardzo przykre, ale zapytacie: gdzie tu sprawa dla FBI? Otóż, jak się dowiadujemy, Biuro zawsze przygląda się samobójczej śmierci młodych ludzi, twierdząc, że nierzadko to wina rodziców. Czy tak jest w tym przypadku? Tylko czy można skazywać rodziców za samobójstwo dzieci? Czy śmierć dziecka nie jest wystarczającą karą?

John Slade, agent FBI o polskich korzeniach, przyjeżdża do Panna Maria, by wyjaśnić tę sprawę. To zapomniana wioska gdzieś pośrodku niczego (przypominam, że Teksas ma powierzchnię ponaddwukrotnie większą od Polski, więc miejscowość faktycznie jest otoczona wielkimi pustymi przestrzeniami), ale nie tylko dlatego przypomina „miasto duchów” – mieszkają tu wyłącznie starsi ludzie. A im dłużej Slade tu przebywa, tym robi się dziwniej.

Tajemnicze miasteczko, śmierć dzieci, nocne wycie kojotów… To świetna sceneria do stworzenia niepokojącej historii. Do tego ciekawy pomysł na fabułę – i mamy dwa podstawowe składniki powieści wciągającej od pierwszej strony. A jednak coś tu nie wyszło. W trakcie lektury zamiast grozy i niepokoju czułam co najwyżej zaciekawienie, nierzadko też udzielało mi się odczuwane przez Slade’a zmęczenie teksańskim upałem. To nie wszystko. „Virga” – tak jak poprzednia część cyklu – jest „amerykańska”. Ale o ile „Mrocznemu świtowi” wyszło to na dobre, o tyle w „Virdze” ta „amerykańskość” oznacza niepotrzebne łagodzenie fabuły i ślizganie się po wierzchu problemów. Może dlatego trudno mi było uwierzyć w wyjaśnienie zagadki śmierci dzieci. Choć z drugiej strony –psychika młodego człowieka jest krucha jak szkło.

Ale jeszcze bardziej niż wygładzenie fabuły przeszkadzał mi styl. Po pierwsze: narrator, zbudowany nie do końca konsekwentnie. Ni to narrator wewnętrzny, ni zewnętrzny, towarzyszący konkretnym bohaterom w konkretnych rozdziałach, ale „przeskakujący” między nimi znienacka – budził moje poirytowanie. Po drugie: język, zdecydowanie słabszy niż w poprzedniej część (szczególnie dialogi są nienaturalne). Ostatecznie gubi się gdzieś nastrój tej powieści i zamiast być mrocznie i wiać grozą, niestety było tylko poprawnie. 

Poprawnie, nie źle, bo sytuację ratują dwie sprawy. Pierwsza to dobrze zbudowane postaci. Polubiłam agenta Slade’a i komisarza Laurentowicza i nawet jeśli te ich przygody nieco mnie znudziły, to z sympatii zostałam z nimi do samego końca i na pewno nie przekreślam znajomości z nimi. Całkiem ciekawie wypadają też postaci drugoplanowe. Druga: ciekawe obserwacje. Szczególnie urzekła mnie „koncepcja Boga 2.0”, przedstawiona przez jednego z bohaterów pojawiających się na kartach książki. I choć w tym, że piekło i niebo budujemy codziennie, sami, a diabeł kryje się w każdym z nas, nie ma nic odkrywczego – pisali o tym choćby Szekspir czy Sartre – cieszę się, że i w kryminałach pojawiają się takie kwestie. 

Krótko mówiąc: „Virga” to doskonały pomysł zrealizowany niedoskonale. Dlatego jeśli jeszcze nie znacie Slade’a i Laurentowicza, nie zaczynajcie przygody z nimi od tej części.

Udostępnij