Tajemnicza Polska, Jakub Kuza

Polska, jakiej nie znamy

Jakuba Kuzę możecie kojarzyć jako twórcę „Krótkiej historii jednego zdjęcia” – fanpage’a, na którym pokazuje mniej lub bardziej znane fotografie i wyjaśnia, jaka historia się za nimi kryje (pod tym tytułem ukazały się także dwie książki zbierające najciekawsze zdjęcia zamieszczone na Facebooku). Ja akurat śledzę wpisy autora regularnie – wrzucane przez niego treści traktuję jako regularną dawkę ciekawostek z różnych dziedzin. Dlatego z ogromną ciekawością sięgnęłam po „Tajemniczą Polskę”. Robiąc to, spodziewałam się czegoś na kształt reportażu, ale już na pierwszych stronach zrozumiałam, że przede mną „fascynujące opowieści z rozmaitych epok historycznych oraz zapomniane przez turystów miejsca z różnych regionów Polski”. Czyli coś między reportażem, przewodnikiem a historyczną sensacją – z przewagą dwóch ostatnich.

Na „Tajemniczą Polskę” składa się zatem trzynaście rozdziałów opisujących historie z różnych zakątków naszego kraju, każdy z nich opatrzony mapką i zdjęciami. Nowa Jerozolima na Podlasiu, katastrofa niezidentyfikowanego obiektu latającego w Gdyni, polska wioska wikingów w pobliżu Elbląga, skarby templariuszy w Chwarszczanach… Nie będę tutaj opisywać wszystkich – samo odkrywanie, dokąd zawędrował autor książki, przynosi sporo frajdy i nie chcę jej was pozbawiać. Bo tak, to trzeba podkreślić: Jakub Kuza nie tylko sięgał do różnych źródeł – od historii znalezionych w różnego rodzaju publikacjach czy archiwach po opowieści mieszkańców – lecz także do każdego z opisywanych miejsc dotarł. Czasami z łatwością, innym razem z lokalnym „przewodnikiem” (najczęściej w tej roli występowali pracownicy lokalnych instytucji), niekiedy – jak w przypadku toruńskiego więzienia, ze względu na swoją architekturę wyjątkowego w skali świata – po wypełnieniu wielu papierów i uzyskaniu odpowiednich zgód. Opowieści o tych perypetiach nadają książce nieco osobistego charakteru i sprawiają, że zaczynamy autora lubić – za jego upór, ciekawość świata, a przede wszystkim szacunek do innych ludzi, również tych, z którymi w tej czy innej kwestii się nie zgadza. 

Spora część opisanych w książce historii obudziła we mnie niedowierzanie. Autor wyciąga z naszej historii sprawy znane raczej lokalnie, nielicznym zainteresowanym konkretnym tematem, albo nawet kompletnie zapomniane. Tymczasem w niektóre z tych miejsc powinny przyjeżdżać tłumy turystów! Dlaczego licznie odwiedzamy Malbork czy Biskupin, a niemal nikt nie zwiedza polskiej piramidy czy nazistowskiego mauzoleum, jedynego w Europie? To jedna strona medalu. A druga: dlaczego podchodzimy do naszej historii kompletnie bez szacunku? Weźmy choćby posąg niedźwiadka na szczycie Ślęży: powstał ponad dwa tysiące lat temu, niewykluczone, że był czczony jako święty, a teraz turyści sadzają na nim dzieci do zdjęć… 

Przyznaję: liczyłam na nieco więcej kryminalnych elementów. Tymczasem „Tajemnicza Polska” to raczej rzecz dla miłośników historii i podróży w miejsca jeszcze nieodkryte. A także różnego rodzaju ciekawostek, przede wszystkim z historii małych miast: Zgierza, Środy Śląskiej, Kocka. Bo Polska to nie tylko Kraków czy Gniezno, warto o tym pamiętać. Żałuję, że nie znałam tej książki przed swoją ostatnią wizytą w Gdyni – na pewno uważniej przyglądałabym się nabrzeżu…

Jakub Kuza we wstępie wyznaje: „starałem się napisać książkę, którą sam chciałbym przeczytać. Pełną zagadek, sensacyjnych wydarzeń i małych radości, które mogą stać się udziałem każdego z nas”. Zdradza również, że zależało mu na stworzeniu czegoś pomiędzy publikacjami naukowymi, dla przeciętnego czytelnika zbyt nużącymi, a wpisami internetowymi, których prawdziwość trudno zweryfikować. Udało się. Dostajemy w swoje ręce trzynaście fascynujących opowieści, które odkrywają zapomniane karty historii i zachęcają do odwiedzenia różnych miejsc. Oraz – last but not least – do refleksji nad tym, jak różnorodna jest (czy raczej była) Polska pod względem etnicznym, religijnym i społecznym. 

Udostępnij