Kiedy przeczytałam, że książka „Puste jest piekło” zdobyło Nagrodę im. Edgara Allana Poe dla najlepszej powieści roku, wiedziałam, że po nią sięgnę. Zwłaszcza że opis brzmiał zachęcająco: mroczne opowiadanie, które przeradza się w rzeczywistość…
Clare Cassidy jest nauczycielką angielskiego w liceum, a po godzinach przygotowuje biografię R.M. Hollanda, autora ponurych gotyckich historii, między innymi opowiadania „Nieznajomy”. Pewnego dnia dochodzi do tragedii: Ella Elphick, przyjaciółka Clare i również nauczycielka angielskiego w Talgarth, zostaje brutalnie zamordowana. Oczy policjantów kierują się na szkołę, w której uczyła zamordowana, i jej najbliższych współpracowników. Słowa „Piekło jest puste”, pozostawione przez mordercę przy ciele Elli, kojarzą im się z ich autorem, Szekspirem. Nie wiedzą, że to motyw przewodni „Nieznajomego”, a miejsce zbrodni wygląda jak to opisane w dziele Hollanda…
Pierwsze, co zwraca uwagę w tej powieści, to jej atmosfera. Duża w tym zasługa nawiązań do powieści gotyckiej. Nawiązań przede wszystkim dosłownych, w cytatach i odniesieniach, bo przecież Clare specjalizuje się w literaturze angielskiej – znajdziemy tu zatem odwołania do twórczości takich autorów jak Horace Walpole, Wilkie Collins czy Edgar Allan Poe (ale też Agatha Christie – fani królowej kryminału bez trudu wyśledzą kilka znajomych tropów). Sam R.M. Holland jest oczywiście fikcyjny, podobnie jak jego opowiadanie „Nieznajomy” – Griffiths udało się jednak oddać w nim grozę typową dla osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych oryginałów. Świetnym zabiegiem podsycającym ciekawość czytelnika jest też przedstawianie tego tekstu stopniowo, partiami – dopiero w finale możemy przeczytać „Nieznajomego” w całości.
Nawiązania do powieści wiktoriańskiej są również widoczne w powieściowych motywach: mamy tu tajemniczą budowlę (szkoła, w której uczy Clare, mieści się w dawnej posiadłości Hollanda, i nie brakuje w niej sekretnych zakamarków), zjawiska na granicy świata naturalnego, wreszcie mroczne sekrety bohaterów. Wszystko to jednak we współczesnym anturażu.
Jak bardzo współczesnym, widać zwłaszcza w doborze głównych bohaterek. Tak, zgadza się ich płeć, bo to kobiety zwykle grały pierwsze skrzypce w literaturze gotyckiej. Tyle że niewinne, dobre, bezbronne wobec osaczającego je mroku. Tymczasem główne bohaterki i jednocześnie narratorki powieści „Puste jest piekło” nie są ani niewinne, ani tym bardziej bezbronne. Autorka pozwala nam śledzić historię oczami Clare Cassidy (oczami i słowami, bo niektóre partie książki to fragmenty dzienników prowadzonych przez nauczycielkę), jej piętnastoletniej córki Georgii, uczennicy Talgarth, i Harbinder Kaur. To właśnie ta ostatnia, policjantka prowadząca śledztwo w sprawie morderstwa, trzydziestopięcioletnia lesbijka z tradycyjnej hinduskiej rodziny, która wciąż mieszka z rodzicami i od pierwszych chwil nie pała sympatią do Clare (kobieta wydaje jej się nazbyt idealna, a to zawsze podejrzane), jest elementem, który najdobitniej podkreśla współczesność powieści Elly Griffiths. Współczesny jest też sposób narracji: rozdziały prowadzone z różnych perspektyw powoli odsłaniają coraz więcej szczegółów tej historii i pokazują jej wielowymiarowość.
Powieść „Puste jest piekło” na pewno nie trafi do wszystkich czytelników. Tempo jest tu raczej spokojne, napięcie bierze się mniej z rzeczywistych wydarzeń, a bardziej z narastającego oczekiwania na to, co może się stać. Do tego niczym w kryminałach Agathy Christie mamy tutaj raczej zamkniętą przestrzeń i zdecydowanie ograniczoną liczbę bohaterów, spośród których możemy typować mordercę. Wydawałoby się zatem, że nie będzie to trudne. No właśnie: wydawałoby się.
Powieść uhonorowana Edgar Allan Poe Award!
31 marca 2023
Omnia mutantur, nihil interit – wszystko się zmienia, nic nie ginie.
10 stycznia 2012
Janusowy kamień to druga powieść Elly Grifiths - autorki Szlaku kości. Bohaterką książek jest pani archeolog Ruth Galloway.
26 października 2011
Szlak kości to nie tylko kryminał. To też opowieść o tym, jak między dwojgiem ludzi, których pozornie nic nie łączy, rodzi się mocna więź – i to mimo braku ...
01 września 2011
Zapraszamy do przeczytania wywiadu z Elly Griffiths, autorką niedawno opublikowanej powieści Szlak kości. Możemy w nim przeczytać o inspiracjach autorki, Ruth Galloway - ...
06 czerwca 2011