Amerykańska Gomora

W ostatnim czasie w szeroko pojętej literaturze kryminalnej modne stały się książki oparte na prawdziwych historiach, pisane z perspektywy lekarzy medycyny sądowej, koronerów, psychiatrów itp. Książki łączące w sobie elementy reportażu, autobiografii i powieści beletrystycznej.

Przykład takiej literatury stanowią „Psychopaci” Stephena Seagera. Autor jest lekarzem, który początkowo pracował na izbie przyjęć. Następnie ukończył specjalizację z psychiatrii i rozpoczął pracę z pacjentami posiadającymi zaburzenia psychiczne. „Psychopaci” to obraz roku pracy autora w stanowym szpitalu psychiatrycznym w USA – instytucji skupiającej najgroźniejszych przestępców, głównie morderców. Gorman State, potocznie nazywany Gomorą, trzyma w swoich murach psychopatów, niebezpiecznych dla społeczeństwa. Nawiązanie do Biblii nie jest tu przypadkowe. 

Gomora […]. Tak jak „Sodoma i Gomora”. To tajemnicze miejsce. Tak jak to biblijne miasto, nikt w istocie nie wie, ile i jakiego rodzaju zła się tam kryje.

Stephen Seager odczuł to zło już pierwszego dnia pracy jako psychiatra: został zaatakowany przez jednego z pacjentów. Blok C, do którego go skierowano, to najbardziej niebezpieczny oddział szpitala. Skupia seryjnych morderców, zbrodniarzy wojennych, kanibali. Kolejne dni i miesiące ukazały lekarzowi przerażające oblicze tego miejsca. Autor, w celu wprowadzenia czytelnika w atmosferę tego specyficznego świata, wiele rozdziałów rozpoczyna wypowiedzią znanych morderców, takich jak Ted Bundy, John Wayne Gacy, Edmund Kemper czy Henry Lee Lucas. Ten ostatni uznawany jest za największego amerykańskiego seryjnego mordercę – ma na swoim koncie około 350 ofiar. 

Choć Seager przybliżył czytelnikowi przypadki różnorodnych zaburzeń psychiatrycznych, po lekturze czuję pewien niedosyt. Dużo uwagi skupił bowiem na samym sobie – na specyfice pracy psychiatry, na osobistych refleksjach i rozterkach. Zabrakło tu głębszej analizy umysłów psychopatów, na co czytelnik miał prawo się nastawić, zważywszy na tytuł tej pozycji. Tymczasem niewiele tu stron ukazujących studium psychiki morderców, dużo za to opisów rutynowych czynności zawodowych oraz amerykańskiego systemu stanowych szpitali sądowych i stanu więziennictwa. Moją uwagę zwrócił fakt, że szpital, w którym znajdują się mordercy, łączy w sobie dwie instytucje: zdrowotną i penitencjarną. Seager jednak często podkreśla, że Gomora działa bardziej jak szpital, a straż jest tak naprawdę znikoma. Potrafię więc zrozumieć intencje autora (choć trącą moralizatorstwem), bowiem ukazana przez niego sytuacja prawna takich instytucji jest pełna luk. Szpital psychiatryczny przyjmujący zaburzonych i niebezpiecznych przestępców wciąż jest jedynie szpitalem, nie ma w nim ochrony typowej dla więziennictwa, przez co cały personel codziennie jest narażony na ataki na własne zdrowie i życie. 

„Psychopaci” Stephena Seagera to zatem poprawna pozycja z okołokryminalnej literatury. Poprawna, bowiem jej potencjał wydaje mi się zmarnowany. Książka stanowi bardziej dziennik psychiatry niż studium psychopatów. Otrzymamy więc szczegółowy opis zmagań lekarza z chorymi umysłami – ale z naciskiem na samego lekarza. Zbyt mało w tej opowieści analizy zaburzeń psychicznych, faktów i naukowych diagnoz, a za dużo osobistych wędrówek. Mimo wszystko jedno jest pewne – taka praca jest potrzebna, jak bowiem pisze autor w posłowiu:

Zabójcy, zanim stali się masowymi mordercami, mieli dostęp do leczenia psychiatrycznego. Jednak odmawiali takiego leczenia. Tymczasem dostępne jest skuteczne leczenie chorób psychicznych, jednak to leczenie skutkuje tylko wtedy, gdy dana osoba podda się odpowiedniej kuracji.

 

Udostępnij