Kryminał na blokowisku

„Południca” to drugi kryminał o Tomášie Volfie. Chronologicznie jednak jest pierwsza: poznajemy szczegóły policyjnego debiutu śledczego z Czeskich Budziejowic. 

I nie jest to debiut, który wydaje się obiecujący. Ze względu na przetasowania w czeskiej policji Tomáš i Eva Černa, dwójka żółtodziobów, zostają przydzieleni do sprawy śmierci młodej kobiety na jednym z blokowisk. Sprawa wygląda w końcu na łatwą: to samobójstwo, przykre, ale nie ma w nim żadnej tajemnicy. Tak myślą wszyscy – do chwili znalezienia kolejnej ofiary. Wtedy w policyjnych szeregach robi się zamieszanie, do akcji wkracza „góra”, a Tomáš i Eva z całych sił starają się udowodnić, że są wystarczająco kompetentni, by poprowadzić śledztwo w sprawie Południcy (bo tak media nazywają atakującego w biały dzień zabójcę).

Jiří Březina prowadzi narrację trzema torami: na przemian towarzyszymy policjantom w śledztwie, śledzimy myśli sprawcy i odwiedzamy tajemniczą niepełnosprawną Martę. Część o policjantach jest bliska klasycznemu kryminałowi: Tomáš i Eva sprawdzają kolejne tropy, walcząc z obezwładniającym upałem i utrudniającą życie biurokracją. Próbują przy tym udowodnić (z różnym skutkiem), że dadzą radę sami, że nadzór praskiej policji nie jest im potrzebny. Autor pozwala nam także podejrzeć życie osobiste obojga bohaterów, pozostaje ono jednak tłem dla kryminalnej opowieści. Samo śledztwo nie toczy się zbyt szybko. Wpływ na to ma bez wątpienia pogoda – nie da się przecież działać żwawo w odbierającym chęć do jakichkolwiek działań upale. Nie bez znaczenia jest też miejsce, w którym dochodzi do zbrodni. Niby w blokowisku wszyscy żyją „w kupie”, „człowiek na człowieku” – a jednak nikt niczego nie wie, nikt nie potrafi pomóc.

Co do pozostałych dwóch elementów tej historii, przyznaję: wypowiedzi mordercy są sztampowe. Sam morderca już natomiast nie do końca, policjanci nie mierzą się bowiem z błyskotliwym geniuszem zła. Południca to raczej wynik codziennych dramatów i złych decyzji. A historia Marty, czyli trzecia składowa powieści, jest najlepszą częścią tej powieści. Fascynuje, napawa smutkiem, przygnębia, skłania do zadumy. Więcej nie napiszę, by nie ujawnić zbyt dużo.

Pierwsza wydana w Polsce powieść Březiny, „Przedawnienie”, ujęła mnie swoim tłem. Była historią kryminalną, owszem, ale też opowieścią o czasach przełomu na czeskiej prowincji z bolesną przeszłością. W „Południcy” tego nie ma – to kryminał zdecydowanie bardziej skupiony na samym śledztwie. Owszem, jest tu tło (w postaci życia na blokowisku), ale właśnie: pozostaje tłem. To jedna z tych historii, które mogłyby zdarzyć się obok nas, w sąsiedztwie. I pewnie się zdarzają, tylko nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Właśnie to zbliżenie do życia najsilniej przywiązało mnie do tej opowieści.

Polecam zatem tę powieść, jeśli szukacie klasycznego kryminału: może i bez fajerwerków, ale porządnego, z dobrze zarysowanymi bohaterami i fabułą bliską codzienności. I nie przejmujcie się, jeśli nie znajcie „Przedawnienia”, czyli poprzedniej powieści Březiny. Jak wspominałam na początku, akcja „Południcy” toczy się wcześniej, a fabuła jest całkowicie niezależna. Dlatego śmiało możecie rozpocząć znajomość z Volfem – „fanem muzyki metalowej i prawdy” – właśnie od tej książki. 

Udostępnij