Nie znamy się tylko z widzenia

Większości z nas zdarzyło się doświadczyć mało komfortowego uczucia, kiedy ktoś mówi do nas jak do starego znajomego, a my go w ogóle nie kojarzymy. Nic miłego, dla żadnej ze stron. A teraz wyobraźcie sobie, że tak jest zawsze. Bez względu na to, na kogo patrzycie – czy to mama, czy koleżanka, czy maż – macie wrażenie, że patrzycie na obcą, niewidzianą wcześniej twarz. Brzmi słabo, prawda?

Z taką codziennością musi mierzyć się Adam, jeden z głównych bohaterów najnowszej powieści Alice Fenney. Mężczyzna cierpi na prozopagnozję – nie tylko nie jest w stanie rozpoznać twarzy osoby, na którą patrzy; nie jest również zdolny odczytać stanów emocjonalnych „odbijających się” na tej twarzy. 

Czuję, jak się we mnie wpatruje, gdy prowadzę samochód i zastanawiam się, co widzi. On w ogóle nikogo nie jest w stanie rozpoznać, ale to jednak dziwne uczucie – ta świadomość, że człowiek, za którego wyszłam, nie potrafiłby mnie wskazać w rzędzie innych osób. 

(...) nie dostrzega cech odróżniających jedną twarz od drugiej, nie wyłączając jego własnej. Nieraz mijał mnie na ulicy jak obcą osobę. 

Brzmi przerażająco i trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie z taką przypadłością. Adam stara się nie przyznawać do swojej dysfunkcji, by nie być traktowanym przez otoczenie z litością. Na co dzień daje sobie radę z Amelią, swoją żoną, u boku. On pracuje jako scenarzysta, ona w miejscowym schronisku dla psów. Małżeństwo przechodzi kryzys – Adam wydaje się nieco niezadowolony brakiem ambicji żony, ona jest zmęczona jego nadmiernymi ambicjami. Chodzą na terapię, ale ostatnią deską ratunku czynią weekendowy wyjazd do Szkocji. Stara, odrestaurowana kaplica i oni dwoje. Co może pójść nie tak? Właściwie wszystko…

„Papier, kamień, nożyce” to bardzo dobry thriller. To, że jeden z głównych bohaterów nie rozpoznaje twarzy, było mistrzowskim zagraniem. Dzięki temu mamy tu wiele niedomówień, jeszcze więcej niż w klasycznej powieści tego gatunku. Nie da się ustalić, czy to, czego się dowiadujemy, jest prawdą, czy wynika tylko z zaburzonego postrzegania Adama. To również nie do końca pozwala ocenić intencje Amelii i jej postępki. A już genialnym dopełnieniem stają się listy, które Amelia pisze do Adama na każdą rocznicę ślubu. Mężczyzna nigdy ich nie dostawał, więc można z nich wyczytać znacznie więcej, niż małżonkowie byliby w stanie powiedzieć sobie w twarz. Kreślą one zupełnie inny obraz obojga małżonków i plączą to, co zdawało nam się w miarę klarowne. Okazuje się bowiem, że zarówno Amelia, jak i Adam mają swoje za uszami i nie są do końca w porządku wobec siebie. 

Dużym plusem powieści jest to, że Feeney nie zrobiła z Adama ofiary. Mimo pewnych ograniczeń to stanowczy i zdecydowany mężczyzna, który potrafi zadbać o swoje i tupnąć nogą. A to ładnie komponuje się z zakończeniem, które wbija w fotel. Mając do dyspozycji tak nietypowego bohatera, można wprowadzić sporo zamieszania – i Alice Feeney w pełni z tego skorzystała, zrzucając kilka bomb na sam koniec powieści. Przyznam, że taki obrót spraw nie przyszedłby mi do głowy. 

„Papier, kamień, nożyce” to thriller, w którym to nie akcja popycha wszystko do przodu i wciąga czytelnika. Tutaj całość osadza się na relacjach między bohaterami. A w takim wypadku może zdarzyć się absolutnie wszystko…

Udostępnij