Progres czy regres ludzkości?

Hongkong. Ming Incorporated – chińska firma, wiodący producent nowoczesnej technologii, pracujący nad sztuczną inteligencją, a dokładniej nad prototypem interaktywnej maszyny, towarzysza człowieka o znaczącym imieniu Deus. 

To tu posadę ekspertki w przyszłościowych rozwiązaniach technologicznych otrzymuje młoda Francuzka, Moira Chevalier. Praca w tym komputerowym gigancie jest dla niej ogromną szansą na rozwój kariery zawodowej. Niestety szybko okazuje się, że nowe otoczenie nie jest do końca przyjazne kobiecie. W ośrodku badań kilku pracowników pada ofiarą tajemniczych i niebezpiecznych zdarzeń – morderstw, samobójstw i wypadków o niejasnej przyczynie. Kilku innych wydaje się uprzedzonych wobec Moiry, dodatkowo kobietą zaczynają interesować się policja i specjalna jednostka do walki z korupcją. Co więcej, każdy jej ruch jest kontrolowany i rejestrowany przez firmowy sprzęt. Wzrost, waga, ciśnienie, lokalizacja… Moira zaczyna mieć wrażenie, że także myśli.

„Na krawędzi otchłani” to długo przeze mnie wyczekiwana powieść kryminalna Bernarda Miniera. Sześć jego wcześniejszych książek utwierdziło mnie w przekonaniu, że to pisarz uzdolniony, kompetentny i potrafiący wykreować opowieści zajmujące czytelnika od pierwszej do ostatniej strony. Podobnie było i tym razem. Autor stworzył zagmatwaną intrygę, nieograniczającą się do jednej zbrodni, a do kilku różnych, o odmiennym charakterze. Na miejsce wydarzeń wybrał Hongkong – samo centrum tej ogromnej metropolii, tętniącej milionami świateł, kolorów, śmiechów, ale i narkomanią, zbrodnią, ludzką niegodziwością.

Jednak to, co najbardziej uderza czytelnika w tej opowieści, to świat technologii. Sztuczna inteligencja, opracowywana na bazie zbiorów danych, tak zwanych big data, przetwarzających i analizujących nas, żywych ludzi, w celu stworzenia człowieka sztucznego. Tworu idealnego, pozbawionego naszych chorób, wad, ułomności. Autor uprzedza, że historia oscyluje między fikcją a rzeczywistością i że cały opisany w niej postęp cywilizacyjny – momentami wręcz jakby wyjęty z literatury fantastycznej – już nastąpił bądź jest aktualnie opracowywany. Z jednej strony taka forma ewolucji ułatwia życie: poprzez szereg pomocnych maszyn reperuje je, a dzięki nowoczesnym metodom leczenia chorób może nawet znacząco je przedłużyć. Z drugiej zaś strony odbiera temu życiu jego najcenniejsze elementy – radość z obcowania z naturą, z rozmów z drugim człowiekiem, z małych, codziennych, przyziemnych rzeczy, których nie zauważamy znad ekranów telefonów i komputerów. Co więcej, nie jesteśmy już wolni, a wciąż śledzeni, monitorowani, lokalizowani. To przeraża. Tym bardziej że nie jest to wizja futurystycznego umysłu, nie jest to literatura science fiction. To rzeczywistość, która coraz ciaśniej nas oplata, która wbrew pozorom nie poszerza naszych horyzontów, a je ogranicza. 

„Otwórz oczy! Nie widzisz, co oni nam szykują za pośrednictwem tych swoich farm obliczeniowych, algorytmów i aplikacji? Świat, w którym każdy non stop znajduje się pod obserwacją innych, za każde swoje zachowanie jest sądzony przez armię małych cenzorów, prokuratorów i dyktatorów przypiętych do komputerów […]. Gdzie dzieci w sieciach społecznościowych popychają inne dzieci do samobójstwa, podczas gdy ich rodzice w tych samych siedziach nawołują do mordu, nienawiści i zniszczenia. W takim świecie chcesz żyć? Takiego świata chcesz dla swoich dzieci? Bo właśnie taki świat im budujemy”.

„Na krawędzi otchłani” to pełnokrwista, rzetelna powieść, która poza misternie skonstruowaną intrygą, poza zbrodnią i łamigłówką kryminalną pokazuje również prawdę o współczesnym świecie. I parafrazując tytuł tej powieści, nie da rady jedynie oscylować na krawędzi książek Miniera, one zawsze wciągną czytelnika w swoją otchłań. 

Udostępnij