Czy dasz się wciągnąć?

„Czarne morze” to debiutancka powieść Karoliny Macios. Jak wiadomo, z debiutami różnie bywa. Sięgając po tę książkę, miałam jednak przyjemną pewność, że jest dobrze napisana (a to już przecież sporo). Z prostej przyczyny: autorka jest między innymi redaktorką, a w swoim portfolio ma książki najlepszych polskich autorów kryminałów. Teoretycznie więc wie, jak to się robi. A jak to wyszło w praktyce?

Joanna, główna bohaterka, ma dar (przez jednych postrzegany jako błogosławieństwo, przez innych – jako przekleństwo): kiedy dotyka innych ludzi, widzi ich wspomnienia i tajemnice. Jako nastolatka wygłuszyła tę zdolność lekami i teraz wiedzie normalne życie: ma kochającego męża, lubianą przez siebie pracę i ubóstwianą córeczkę. Od czasu do czasu – niezbyt chętnie – wraca do rodzinnego Trójmiasta, by spotkać się z matką. Jedna z takich wycieczek kończy się z pozoru niegroźnym wypadkiem, po którym wszystko się zmienia. Mała Milenka znika (wszyscy twierdzą, że jest u teściów Joanny, ale jej samej trudno w to uwierzyć), czas robi bohaterce niespodzianki, nagle gdzieś się gubiąc, a pamięć płata jej figle. Granica między prawdą a urojeniami robi się niebezpiecznie płynna.

„Czarne morze” było zapowiadane jako thriller z wątkiem nadprzyrodzonym. Kiedy słyszę to określenie, w mojej głowie od razu pojawia się Stephen King. Ale „Czarne morze” nie ma z powieściami autora „Zielonej mili” wiele wspólnego; Karolina Macios buduje napięcie w zupełnie inny niż on sposób. Zaczyna powoli, spokojnie, od niemal obyczajowej opowieści o małżeństwie z dzieckiem, wycieczce i wypadku. Następnie granica między prawdą a tym, co dzieje się wyłącznie w głowie bohaterki, zaczyna się zacierać. To częsty zabieg w thrillerach psychologicznych – a takim właśnie szybko okazuje się „Czarne morze”, spychając niezwykły dar postaci wyłącznie do roli dodatku. Jako że wydarzenia poznajemy z perspektywy protagonistki, razem z nią szybko tracimy orientację, co dzieje się naprawdę, a co jest jedynie wytworem otumanionej lekami wyobraźni. Joanna gubi poczucie rzeczywistości, gubi wątki i czas, a autorka świetnie prowadzi czytelnika przez jej emocje.

I to właśnie emocje odpowiadają za dynamikę powieści. Bo książka ani trochę nie nudzi, choć warstwa fabularna nie jest szczególnie rozbudowana – tak naprawdę oprócz początku i zakończenia (częściowo przewidywalnego, częściowo nie) w powieściowym „teraz” dzieje się bardzo niewiele i więcej wydarzeń jest przywoływanych we wspomnieniach bohaterki. Za dużo dzieje się w bowiem w głowie bohaterki i jej emocjach, spośród których na pierwszy plan wybija się poczucie osaczenia.

Właściwie jedyny mój zarzut do tej powieści dotyczy perspektywy. Choć narracja jest trzecioosobowa, fabułę śledzimy – jak wspomniałam – oczami Joanny, poznając jej uczucia i interpretacje wydarzeń. Od czasu do czasu jednak znienacka pojawia się w powieści coś, co można by nazwać nagłym przeskokiem perspektywy: znikąd pojawia się informacja o tym, co sobie pomyślała matka czy koleżanka Joanny, albo jakieś wspomnienie jej męża, którego Joanna nie może znać. A potem jak gdyby nigdy nic wracamy do śledzenia wydarzeń (albo wyobrażeń o wydarzeniach) oczami głównej bohaterki.

To jednak tylko drobna rysa na powieści. Wszystko wynagradza jej atmosfera:

Przed nią rozciągała się spokojna tafla jeziora. Czarne burzowe chmury odbijały się w nieruchomej wodzie. Było cicho. Żadnych cykad, perkozów szeleszczących w trzcinach, kaczek muskających pióra. Jakby ktoś włączył dźwięk. Coś mignęło między chmurami. Zadarła głowę. Niebo ciemniało z każdą sekundą, chmury kotłowały się nad nią, zwierały szyki. Na powierzchni jeziora wciąż jednak panował spokój i całkowity bezruch. I wtedy zdała sobie sprawę, że w wodzie wcale nie odbija się niebo, że to, na co patrzy, jest przelewającą się leniwie ciemnością. (…) Tuż przed nią wynurzyła się czyjaś ręka i złapała ją za gardło. Krzyknęła. Chciała się cofnąć, ale nie mogła. Ręka trzymała mocno i wciągała ją pod powierzchnię. Asia broniła się, wczepiała palcami w deski pomostu, drzazgi haratały jej skórę, wbijały się pod paznokcie. Zimna woda zaczęła wdzierać się do nosa, do ust, do uszu, zalewała oczy. Ostatkiem sił uniosła głowę i zaczerpnęła powietrza. A potem zanurzyła się w ciemności.

To jedna z wielu ponurych wizji Joanny, przychodzących do niej we śnie i na jawie. Ale ten fragment to zresztą także świetna metafora moich wrażeń z lektury „Czarnego morza”. Najpierw bowiem spokojnie, choć z zainteresowaniem śledziłam bohaterkę, by pod koniec nie móc się wyrwać z tej gęstej opowieści o relacjach. Jeśli więc macie ochotę na mroczny thriller psychologiczny, pozwólcie wciągnąć się w „Czarne morze”. 

Udostępnij