Nikomu nie ufaj

„Witaj w świecie, gdzie nic nie jest takie, jakim się wydaje” – to zdanie z opisu książki „Serce” Bartosza Szczygielskiego. A ja po lekturze napisałabym raczej: Witaj w świecie, w którym nigdy nie chciałbyś się znaleźć.

„Serce” to ostatnia część pruszkowskiej trylogii. Podobnie jak w poprzednich częściach, i tu poznajemy wydarzenia z perspektywy dwójki głównych bohaterów: Gabriela Bysia i Kaśki Sokół. Jednak tym razem oboje… nie żyją. Oficjalnie. Policjant został uznany za zmarłego w pożarze, była prostytutka ponoć straciła życie w tragicznym wypadku. Uprzedzam: jeśli nie znacie poprzednich książek o skomplikowanych losach tej dwójki, lepiej nie sięgajcie po najnowszą powieść Szczygielskiego. To bowiem po prostu kontynuacja ich przygód opisanych w „Aorcie” i „Krwi”. 

Choć może słowo „przygoda” niekoniecznie pasuje do tego, co przechodzą Gabriel i Kaśka. Każdy ich krok to walka z życiem i o życie, u Bysia właściwie bez celu (chyba że za takowy uznać: przewegetować do następnego dnia), u Kaśki od początku nastawione na jedno: zemstę. Jej cel nie zmienia się aż do końca, u Gabriela zaś sytuacja ulega zmianie, kiedy znajduje poćwiartowane zwłoki. Once a cop, always a cop – chciałoby się powiedzieć. I lawina wydarzeń rusza…

W swojej trzeciej powieści Bartosz Szczygielski wykorzystał to, z czego już dał się poznać w dwóch poprzednich częściach trylogii – ale z drobnymi modyfikacjami. Znajdziemy więc w „Sercu” rozdziały pocięte na krótkie, dynamiczne fragmenty, z charakterystycznymi przejściami (które zresztą pozwalają rozpoznać autora od pierwszych stron). Znajdziemy częste zmiany perspektywy, również podkręcające dynamikę powieści. Znajdziemy charakterystyczny, pełen bon motów styl (autor tym razem nieco pohamował swoje zapędy do lingwistycznych popisów – i bardzo dobrze!). Znajdziemy wreszcie pełnokrwistych bohaterów, którzy na swojej drodze spotykają różnych ludzi. Wszystkich łączy jedno: ich motywy nigdy nie są czyste.

Najważniejsze przesunięcie dotyczy natomiast gatunku, do którego można zaklasyfikować tę powieść. W trzeciej części cyklu autor bowiem właściwie odszedł od kryminału i zaserwował swoim czytelnikom powieść sensacyjną. Nie ma tu już klasycznej zagadki, której tropem mógłby podążać bohater, są za to poszatkowane zwłoki, porwania, szantaże, ucieczki przed gangsterami… Wszystkie te motywy znamy z filmów sensacyjnych, ale Szczygielski świetnie je wykorzystuje. Bo choć w powieści dzieje się mnóstwo i akcja rzadko zwalnia, czytelnik nie ma kłopotów z nadążeniem. Ma za to problem z oderwaniem się od lektury. 

Trzeba jednak podkreślić, że mimo gatunkowego przesunięcia wciąż pozostajemy w klimacie noir, jak w „Aorcie” i „Krwi”. Bohaterowie są niejednoznaczni moralnie (by posłużyć się metaforą stworzoną przez Szczygielskiego: ich kręgosłupy moralne są zbudowane z żelek), klimat powieści wręcz przydusza, a wizja przedstawionego świata sprawia, że otaczająca nas rzeczywistość wydaje się może i nudna, ale za to przyjemnie znana i bezpieczna. 

„Serce” to według mnie bardzo dobre zamknięcie bardzo dobrej trylogii. I choć z pewnością takie a nie inne rozstanie z bohaterami znajdzie swoich przeciwników, ja uważam je za idealnie dopasowane – do historii budowanej przez autora przez ponad tysiąc stron i do tworzonego przezeń klimatu. Jeśli więc jeszcze nie znacie Gabriela Bysia i Kaśki Sokół, pora to nadrobić i odwiedzić ich Pruszków. 

Udostępnij