Zadośćuczynienie

„Pokuta”, trzecia część cyklu Maxa Czornyja, opowiada o lubelskim komisarzu, który zmaga się z trudnym i brutalnym śledztwem nawiązującym do wątków religijnych. Po „Grzechu” i „Ofierze” przyszedł czas na odpokutowanie. 

Seryjny morderca, zwany Cztery Iksem, zostaje wreszcie zatrzymany przez policję. Jak się jednak wkrótce okazuje, seria morderstw na tym się nie kończy. Dochodzi do kolejnych, wpisujących się w modus operandi Iksa. Zatrzymany, zamknięty w zakładzie psychiatrycznym i odizolowany od społeczeństwa oprawca z pewnością nie mógł ich dokonać – a jednak doskonale zna szczegóły sadystycznych zbrodni. Eryk Deryło, który niejednokrotnie ryzykował w tym śledztwie nie tylko zdrowie oraz bezpieczeństwo rodziny, ale i własne życie, kolejny raz staje przed zadaniem schwytania mordercy – wspólnika bądź naśladowcy Cztery Iksa. 

W „Pokucie’’, oprócz spraw związanych stricte z warstwą kryminalną, kolejny raz śledzimy prywatne życie Eryka Deryły, poznajemy pewne elementy jego przeszłości, z całą rzeszą demonów, które powróciły do gry, aby toczyć walkę o duszę komisarza. Recenzując drugą część cyklu, „Ofiarę”, pisałam, że nieco brakowało mi w niej profilera Miłosza Tracza – na szczęście w ostatniej części tryptyku i on wraca do gry.

Czornyj położył spory nacisk również na ukazanie psychiki mordercy. Stworzył dokładny obraz tego, co dzieje się w jego wnętrzu i jak determinuje to każde jego postępowanie. Pojawiają się w tej powieści takie psychologiczne – a raczej psychiatryczne – zjawiska, jak zaburzenia dysocjacyjne tożsamości, znane jako rozdwojenie jaźni bądź (jak w „Pokucie”) osobowość wieloraka. 

Akcja, podobnie jak w dwóch poprzednich częściach, jest niezwykle żywa, a krótkie rozdziały, zakończone tak zwanymi cliffhangerami, zawieszają opowieść i potęgują napięcie tak, że nie sposób odłożyć książki. Nawiązania do symboliki religijnej ciekawią i idealnie wpasowują się w stworzoną przez Czornyja historię – bo gdzie jeśli nie w religii umiejscowione są rozważania na temat grzechu, sumienia i odkupienia win. 

Bez wątpienia w kryminale najistotniejszy jest finał. Zwłaszcza w historii, która posiada kilka odsłon, czyli nie kończy się na pierwszej części. Każda z nich dodatkowo podsyca w czytelniku ciekawość i chęć odkrycia, kto wreszcie okaże się tym najgorszym z najgorszych, sprawcą wszystkich brutalnych zbrodni. I właśnie do finału muszę się nieco przyczepić. W pierwszym momencie, mocno zaskoczona, pomyślałam, że autor wpadł na oryginalny pomysł na klamrę spinającą tę historię – z pewnością nigdzie z takim zakończeniem się nie spotkałam. Jednak po ochłonięciu odbieram ten pomysł jako mało prawdopodobny. 

Ale jedno jest pewne – Czornyj nie pozwala czytelnikowi na nudę. Porywa go w świat zbrodni, pokazanej niezwykle plastycznie, sadystycznej i zatrważającej. Dodatkowo sięga po kwestie, które zawsze będą dyskusyjne: człowieka jako istoty grzesznej, skłonnej do przewinień i złych uczynków, ale także do rachunku sumienia i odpokutowania win. Jak pisał niegdyś Erich Kastner: „Sumienie jest zegarem, który chodzi zawsze dobrze. To my czasami chodzimy źle”.

Udostępnij